Thái Bình không chỉ nổi tiếng là quê lúa mà còn nổi tiếng với món cá nướng Thái Xuyên, huyện Thái Thụy. Món cá này được chế biến từ cá trắm nặng ít nhất 3kg và nướng phải từ 5 đến 7 tiếng.
Thái Xuyên là một xã có rất nhiều ao hồ vì vậy mà hầu như nhà nào cũng nuôi cá. Món cá nướng đã có từ rất lâu, cứ đời trước truyền cho đời sau, hầu hết các hộ trong xã đều biết cách làm, nhiều hộ đã phát triển thương hiệu thành công ty, hợp tác xã, cơ sở sản xuất.
Thái Xuyên cách trung tâm thành phố Thái Bình gần 30km, khi đi qua trục chính ở Thái Xuyên, du khách có thể thấy dân cư bày bán rất nhiều gắp cá nướng vàng óng, cộng thêm mùi thơm quyện chặt làm cho bất cứ ai cũng nóng lòng thưởng thức.
Nguyên liệu làm món cá nướng Thái Xuyên không gì khác là cá trắm được nuôi tại đây. Có nhiều loại trắm như trắm cỏ, trắm đen, trắm ốc…loại nướng ngon nhất là trắm đen còn loại cá to nhất là trắm ốc, có con trắm ốc nặng đến 6 7kg. Theo người dân nơi đây, nuôi trắm nặng 3kg cũng phải mất 4 đến 5 năm bởi vì cá nuôi trong hồ chỉ cho ăn cỏ chứ không cho ăn cám công nghiệp. Cá càng to thì nướng càng ngon, nhỏ nhất cũng phải 2kg trở lên thì mới nướng được.
Việc bắt cá khá dễ vì là cá nuôi nên khá lành, hơn nữa có lưới chuyên dụng chỉ cần 2 người căng lưới là có thể bắt được cá dưới hồ. Sau khi bắt cá, người ta sẽ sơ chế, các phần như đầu cá, lòng, vảy đều bỏ chỉ giữ lại thịt cá được chia thành các khúc.
Gia vị chiếm tới 40% độ thơm ngon của cá. Vì vậy, chọn gia vị và sơ chế là khâu cực kỳ quan trọng. Các gia vị chính bao gồm hạt thì là, nghệ, riềng, hạt tiêu bắc, ngũ vị hương và đặc biệt là nước mắm làm ở biển Diêm Điền. Các gia vị này được trộn lẫn với nhau và bóp với cá, sau đó ướp khoảng 1 tiếng trước khi mang đi nướng.
Loại than được sử dụng là than hoa nhãn, theo người dân nơi đây, củi nhãn thơm hơn các loại củi khác, độ cháy cũng lâu hơn nên than hoa nhãn luôn là ưu tiên số 1 để nướng cá. Ngoài ra có thể dùng than hoa vải, than hoa mít…
Dụng cụ tự chế để nẹp cá trên lò nướng được gọi là cái “gắp”. Dụng cụ này được làm bằng các thanh tre già dài khoảng 1m. Lấy hai thanh tre nẹp cá lại, dùng dây thép gai cột chặt từng miếng cá trên gắp sau đó bỏ lên nướng. Gắp thường là tre tươi, lửa không tiếp xúc trực tiếp vậy nên không bị cháy.
Mỗi mẻ cá nướng thường từ 5 đến 7 tiếng, có mẻ to, lửa nhỏ nướng đến 9 tiếng. Trong suốt thời gian nướng người ta luôn phải trông để đảo than và đảo gắp liên tục. Nướng theo nguyên tắc lửa thấp dần, đặc biệt ở một giờ nướng cuối cùng phải hạ nhiệt xuống rất thấp tránh cá bị cháy đen. Đối với mẻ cá nhỏ, thịt cá mỏng có thể nướng bằng rơm nếp nhưng vẫn khá mất thời gian và tốn nhiên liệu đốt.
Sau khi nướng xong, cá được bầy biện ra đĩa và trang trí cùng đinh lăng, rau mùi, tía tô trông rất bắt mắt. Cá nướng Thái Xuyên có thể để được hàng tháng vì thế mà rất nhiều du khách mua về làm quà cho gia đình, giá một gắp dao động từ 90 đến 400 nghìn đồng, tùy vào loại cá, đắt nhất là cá trắm đen nướng than hoa. Hiện nay có rất nhiều cơ sở tại Thái Xuyên làm món cá nướng xuất đi nhiều nơi, muốn trải nghiệm quá trình làm cá bạn có thể để xuất với người dân, họ sẽ rất nhiệt tình hướng dẫn bạn mà không lấy bất cứ chi phí nào.
Cùng với cái tâm của người làm nghề, vị ngọt của cá nuôi tự nhiên, vị thơm của gia vị quê hương tạo nên miếng cá mềm mà thơm khiến cho ai ăn một lần cũng sẽ phải nhớ mãi. Giờ đây, món cá nướng Thái Xuyên đã trở thành nét văn hóa ẩm thực riêng biệt, trở thành niềm tự hào của quê hương nơi có những người nông dân cần cù tạo nên những món ăn truyền thống hấp dẫn.
Văn Công
