Làng Vác – Canh Hoạch nay thuộc xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai (Hà Nội). Cái tên nhắc tới có lẽ ai cũng biết đây là làng nghề làm lồng chim nức tiếng. Để làm ra một chiếc lồng chim đẹp, bền, sang đòi hỏi những người thợ cần có một tay nghề khéo léo, tỉ mỉ và phải trải qua một công đoạn như ngâm tre, phơi tre, vót lan, khoan lỗ, làm vành, mài, làm cửa, chạm khắc hoa văn. Nguyên liệu làm lồng chim trước đây có thể tự túc quanh vùng còn giờ tre trúc thường được lấy trong rừng ở các tỉnh Hòa Bình, Cao Bằng, Quảng Ninh.
Lồng chim tuy là một sản phẩm không phải quá tinh xảo hay cầu kỳ nhưng tại Việt Nam chỉ có làng Vác được biết đến là làng nghề làm lồng chim. Ở một số nơi chỉ làm để phục vụ tại chỗ và không có quy thức rõ ràng về kích thước, mẫu mã và chất liệu. Đặc điểm của lồng chim làng Vác đó chính là để càng lâu càng bền, càng bóng (trừ để ngoài mưa), mỗi một loại chim cần một kiểu lồng nhất định, chim to lồng to, chim nhỏ lồng nhỏ và phải làm sao tạo được sự hứng thú cho chim thì chim mới hay hót và làm dáng.
Bác Bần, một người thợ lâu lắm cho biết: Nghề làm lồng chim có từ lâu đời ở làng Vác và được cha truyền con nối qua nhiều đời, ngay xưa thì chỉ làm bằng tay, bây giờ có máy móc thiết bị hỗ trợ nên năng suất cũng cao hơn, mẫu mã cũng đa dạng hơn. Nghề này càng già làm càng chuẩn, kỹ năng nướng tre, luộc tre làm sao dẻo, chống mối mọt thì phải có kinh nghiệm mới hiểu được chứ nói cũng khó mà học theo, ngoài ra còn kỹ thuật chuốt nan sao cho tròn và thẳng tắp như nhau, nghề này cho thu nhập không cao nhưng vui và càng làm càng yêu nghề.
Những chiếc lồng chim do người thợ làng Vác làm ra chủ yếu xuất đi nhiều nơi khác nhau, thậm chí sang cả nước ngoài. Trung bình mỗi chiếc lồng chim làm ra có giá từ 200 nghìn đồng/chiếc cho tới hàng triệu đồng/ chiếc. tuỳ thuộc vào mỗi loại mà giá cả khác nhau. Dưới bàn tay khéo léo, tài hoa người thợ làng Vác đã tạo nên những chiếc lồng chim tuyệt đẹp mà không một nơi nào sánh được.
Dọc theo quốc lộ 21B về phía nam, đến xã Canh Hoạch du khách có thể dễ dàng nhìn thấy rất nhiều tre, trúc phơi bên cạnh đường, ngoài ra còn nhiều hộ bày bán lồng chim ngay mặt đường, đó chính là thương hiệu mà làng Vác xây dựng được bao đời nay.
Văn Công
