Cách đây gần trăm năm, cả làng Cựu, xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội đã mọc lên rất nhiều biệt thự kiểu Pháp, làng thuộc hàng giàu có nhất Bắc Bộ thời đó. Đến nay, sau nhiều lần đổi chủ, hầu hết các biệt thự đó có chủ sở hữu là người nông dân
Nằm cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 35 km về phía nam, làng Cựu là một làng thuần nông có tuổi đời trên 500, bao quanh làng là những cánh đồng chiêm trũng, có nhiều hồ nước để thả cá, trồng sen. Những năm đầu thế kỷ 20, nhiều người dân ở làng Cựu làm ăn lên làm ra, cộng thêm việc học được nghề may Âu phục cho người Pháp khiến kinh tế làng đi lên trông thấy.
Người Pháp cũng hay về đây đặt làm các bộ comple phục vụ nhu cầu ăn mặc, dần dần văn hóa Pháp ảnh hưởng nhiều đến làng quê, nhiều hộ gia đình xây nhà theo kiến trúc Pháp như kiến trúc Gô-tích, cầu bắc trên không hay trang trí họa tiết Hy Lạp, La Mã cổ đại, một số ngôi được xây kết hợp kiến trúc Pháp-Việt. Thời điểm đó, làng Cựu có đến trên 60 nóc nhà được gọi là biệt thự kiểu Pháp. Đến nay, nhiều ngôi nhà xuống cấp buộc phải phá đi làm mới nhưng làng vẫn còn khoảng trên 30 căn biệt thự còn nguyên vẹn và có người ở.
Làng Cựu khá thưa dân lại không có nghề phụ nên gần như làng Cựu không bị cuốn nhiều vào đô thị hóa, thậm chí không nhiều người biết đến làng Cựu như một làng cổ như Cự Đà hay Đường Lâm. Nhiều ngôi nhà thậm chí hiện nay còn vô chủ, đóng cửa không rõ từ bao giờ.
Quanh làng Cựu có rất nhiều ao sen, vào mùa sen nở, một màu hồng phủ kín các con hồ nằm bao quanh là cánh đồng lúa bát ngát. Dọc đường làng, các con ngõ đều được đặt tên, nhà có số, nhiều ngõ chỉ rộng bằng 2 người đi được lát bằng đá xanh trông rất bắt mắt.
Các dịch vụ du lịch ở làng Cựu chưa mấy phát triển, vì vậy nếu có ý định ghé đây làm bộ ảnh kỷ yếu, hoặc ảnh cưới, du khách cần chuẩn bị đồ ăn, nước uống trước. Người dân làng Cựu rất hiếu khách, họ có thể cho bạn ngủ nhờ qua đêm nếu muốn hoặc tham quan, thoải mái chụp ảnh tại “nước Pháp thu nhỏ” này.
Để di chuyển tới làng Cựu không quá khó, nếu đi xe máy chỉ cần dọc theo quốc lộ 1A, tới thị trấn Guột rồi rẽ phải 2km hỏi thăm là đến hoặc đi xe buýt 06, 101 tới Guột rồi bắt xe ôm vào làng tham quan, ở làng không hề thu bất cứ loại dịch vụ du lịch nào
Bài và ảnh: Nguyễn Văn Công
