Nhà Thờ Lớn Hà Nội (tên chính thức là Nhà Thờ chính tòa Thánh Giuse) là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Hà Nội, nơi có ngai tòa của Tổng Giám Mục.
Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, tại đây năm 1057 vua Lý Thánh Tông đã cho khởi công xây tháp Đại Thắng Tư Thiên, gọi tắt là Tháp Báo Thiên. Tháp này thuộc chùa Sùng Khánh, hay Báo Thiên Tự, một ngôi quốc tự nổi tiếng của kinh đô Đại Việt. Suốt ba triều đại Lý, Trần, Lê, chùa Sùng Khánh vẫn là nơi diễn ra các nghi lễ Phật giáo cầu cho quốc thái dân an…
Trải qua thời gian và chiến tranh, tháp Báo Thiên đã bị đổ nát. Cuối thế kỷ 19, tháp bị người Pháp đập hoàn toàn để xây Nhà thờ Lớn, và chùa Báo Ân nằm đối diện bên bờ phía đông hồ Hoàn Kiếm cũng bị phá (trừ tháp Hoà Phong) để xây Nhà Bưu Điện. Thật đáng tiếc cho hai kiến trúc Phật giáo xưa kia từng là danh lam Đại Việt ở ven hồ Gươm.
Năm 1873, sau khi quân Pháp hạ thành Hà Nội lần thứ nhất, Giám mục giáo phận Tây Đàng ngoài P.F. Puginier, Giám mục hiệu toà Mauricastre 1868-1892 đã dựa thế đó ép Nguyễn Hữu Độ là Tổng đốc Hà Nội đồng ý dàn xếp để lấy đất chùa cũ ở đầu thôn Báo Thiên Tự, huyện Thọ Xương và cho xây dựng ở đây một nhà thờ nhỏ bằng gỗ.
Năm 1882, sau khi quân Pháp hạ thành Hà Nội lần thứ hai, Giám mục Puginier đã cho phá hoàn toàn Chùa Báo Thiên để xây dựng nhà thờ mới thay cho nhà thờ gỗ cũ bị hư hại. Dự tính tốn phí khoảng 200.000 franc Pháp, Puginier xin chính quyền bảo hộ Pháp cho mở xổ số để quyên góp. Sau hai lần bị từ chối, cuối cùng Giám mục cũng được chấp thuận mở hai đợt xổ số (đợt một năm 1883, đợt hai năm 1886), quyên góp được khoảng 30.000 francs Pháp, cộng với các nguồn tài trợ khác, đủ kinh phí hoàn thành nhà thờ vào năm 1886.
Trước kia vào năm 1678, Giáo hoàng Innocentius XI từng tôn phong St Joseph (cha nuôi của Chúa Jesus) làm Thánh bảo trợ nước Đại Việt và các nước lân cận. Chính vì vậy, thánh đường lớn nhất ở Hà Nội được phong là “Nhà thờ lớn kính Thánh Giuse”. Lễ khánh thành được tổ chức đúng vào lễ Giáng sinh năm Đinh Hợi (1887).
Những hình ảnh rất quý giá đã được lưu giữ cẩn thận, trải qua khoảng 132 năm rồi nhưng nhà thờ vẫn giữ được nét nguyên sơ thuở ban đầu. Cảm ơn tác giả đã cho chúng tôi được hiểu thêm về sinh hoạt của hội công giáo chúng ta ngày xưa.
Nguồn: Tổng hợp.
